Thiên ma còn gọi Minh thiên ma, Xích tiễn, Định phong thảo. Thiên ma là rễ củ của cây Thiên ma. Thường để cả củ khô, khi dùng đem ngâm nước Gừng thái lát. Theo Đông y, Thiên ma vị cay, tính bình; vào kinh can. Có tác dụng bình can tức phong, hoạt lạc, thông tý. Trị đau đầu hoa mắt chóng mặt (can phong huyễn vững, đầu phong, đầu thống), tay chân tê bì, liệt nửa người, chứng phong thấp dính cứng khớp... Liều dùng, cách dùng: 4 - 12g bằng cách nấu, sắc, ngâm, hãm.
Một số bài thuốc có Thiên ma:
Tức phong, cắt cơn kinh giật. Trị trúng phong, động kinh, sài uốn ván, chân tay tê bại hoặc co quắp.
Bài 1: Thuốc bột Ngọc trân: Thiên ma, Phòng phong, Khương hoạt, Bạch phụ chế, Nam tinh chế liều lượng như nhau. Các vị nghiền chung thành bột mịn. Mỗi lần uống 4 - 8g, ngày 2 - 3 lần, uống với nước đun sôi hoặc rượu trắng. Trị sài uốn ván.
Bài 2: Rượu Thiên ma: Thiên ma 100g, Rượu trắng 500ml. Thiên ma thái lát đem ngâm sau 7 - 10 ngày, mỗi ngày dùng 30ml uống cùng với bữa ăn. Trị phong thấp tê bại tay chân.
Bài 1: Hoàn Thiên ma: Thiên ma 20g, Xuyên khung 6g. Chế thành hoàn. Mỗi lần uống 4 - 8g, ngày 3 lần. Trị thiên đầu thống, hoa mắt, váng đầu.
Bài 2: Thiên ma Trần bì ẩm: Thiên ma 10g, Trần bì 6g, Phục linh 15g. Sắc lấy nước, thêm đường trắng vừa đủ, chia 2 lần uống trong ngày. Trị đau đầu choáng váng, ù tai hoa mắt chóng mặt, bồn chồn xúc cảm, mất ngủ.
Bài 3: Thang Bán hạ Bạch truật Thiên ma: Thiên ma 12g, Bán hạ 12g, Bạch truật 12g, Phục linh 12g, Quất hồng 8g, Cam thảo 4g. Sắc uống. Trị nhức đầu, hoa mắt do phong đàm.
Bài 4: Thiên ma 12g, Ngưu tất 12g, Bọ cạp 4g, Nhũ hương 6g. Nghiền thành bột mịn, trộn với hồ làm hoàn hoặc sắc uống. Trị đau khớp, tê bại do phong hàn thấp.
Bài 5: Hoàn thiên ma: Thiên ma 12g, Đỗ trọng 12g, Ngưu tất 12g, Tỳ giải 12g, Phụ tử 12g, Đương quy 12g, Sinh địa 12g, Huyền sâm 16g. Các vị nghiền bột mịn, luyện với mật làm hoàn. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 8g. Trị đau khớp, người yếu mất sức do phong hàn thấp.
TS. Nguyễn Đức Quang
