Mầm thóc hay mầm Lúa còn gọi là Cốc nha (Trung Quốc), có tên khoa học là Oryza sativa L. thuộc họ Lúa (POACEAE).
Mầm thóc được bào chế thành mầm hạt sấy khô gọi là Cốc nha(Frutus Oryzae germinatus). Thành phần hóa học trong Cốc nha gồm các chất men amylase, tinh bột, protid, lipid, các vitamin C, B, E…
Đông y cho rằng, Cốc nha có vị ngọt, tính ấm đi vào hai kinh tỳ và vị. Có công năng khai vị, giúp tiêu hóa nên được sử dụng trong việc chữa trị các chứng bệnh như tiêu hóa kém, thức ăn tích đọng, bụng đầy trướng do tỳ vị hư nhược. Liều sử dụng trung bình cho các dạng thuốc sắc hoặc hoàn, tán (từ 10-15g) sống hay sao qua.
Sau đây xin giới thiệu những phương thuốc tiêu biểu trong trị liệu bệnh chứng có sử dụng Cốc nha để bạn đọc tham khảo và áp dụng khi cần:
Chữa tiêu hóa kém, bụng đầy trướng, thức ăn tích đọng: Cốc nha (sao qua) 10g, Sơn tra (sao cháy sém) 10g, Thần khúc (sao sém) 10g, La bạc tử (hạt Củ cải) 6g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 - 3 lần.
Hoặc Cốc nha (sao qua) 10g, Thương truật 6g, Kê nội kim (màng Mề gà) 6g, chích Cam thảo 6g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 - 3 lần uống trong ngày.
Chữa tỳ vị kém, tiêu chảy, nôn mửa, kích thích tiêu hóa, tỳ vị hư nhược sinh tiêu hóa kém: Cốc nha (sao qua) 15g, Chích cam thảo 6g, Sa nhân 3g, Bạch truật 10g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 - 3 lần trong ngày.
BS. HOÀNG XUÂN ĐẠI
