Sen được chọn là quốc hoa của Việt Nam không chỉ vì vẻ đẹp cao quý mà còn do công dụng tuyệt vời đối với sức khỏe con người. Tất cả các bộ phận của sen từ lá, hoa, hạt đều được sử dụng làm thuốc.
Lá sen khô là một trong những nguồn dược liệu sẵn có của Việt Nam, từ lâu đã gắn bó với người dân: dùng gói xôi, phơi khô làm trà uống. Nhưng nó còn có công dụng tuyệt vời giúp hạ huyết áp, giảm mỡ máu, phòng chống các bệnh về tim mạch. Lá sen có chứa đến 15 alcaloid trong đó chất chính là nuciferin; ngoài ra còn có acid hữu cơ, tanin, vitamin C. Theo Đông y, lá sen có vị đắng, tính bình, vào can tỳ vị. Có tác dụng hạ huyết áp, an thần, thanh thử, lợi thấp, tán ứ, chỉ huyết. Chữa mất ngủ, sốt xuất huyết, háo khát, chảy máu não và các biến chứng kèm theo ở người tăng huyết áp, băng huyết, chảy máu cam, tiêu chảy ra máu, nôn ra máu; chữa máu hôi không ra hết sau khi sinh và giảm béo. Lá sen dùng để gói cốm làm cho cốm giữ độ dẻo và có hương thơm mát đặc biệt khó quên.
Các bài thuốc trị bệnh có lá sen
Chữa say nắng kèm theo bụng phiền, miệng khát, họng khô, đái ít mà đỏ: lá sen tươi 40g, rễ sậy tươi 40g, hoa bạch biển đậu 10g. Sắc nước uống.
Trị thổ tả do trúng thử: lá sen tươi 20g giã nhỏ, ép lấy nước, thêm 1 chén nước nguội vào bã rồi ép lấy nước; trộn với nước ép trên cho uống.
Chữa sốt xuất huyết: nếu xuất huyết nhiều có thể tăng liều lá và ngó sen đến 50 - 60g: lá sen 40g, ngó sen 40g, rau má 30g, cỏ nhọ nồi 40g, hạt mã đề 20g. Sắc uống ngày 1 thang.
Trị thổ huyết do táo nhiệt: lá sen tươi 80g, trắc bách diệp tươi 20g, lá ngải tươi 24g, sinh địa 40g. Hãm trong nước hoặc sắc lấy nước uống.
Trị máu hôi không ra hết sau khi đẻ: lá sen 20 - 30g; sắc lấy nước; thêm 100ml đồng tiện mới lấy; uống.
Chữa suy nhược thần kinh, ngủ kém: viên sen vông (cao lá sen 0,05g tương đương 1g lá, cao lá vông 0,06g tương đương 1g lá, DL hoặc L-tetrrahydropalmatin 0,03g). Uống 2 - 3 viên, ngày uống 2 lần trước khi đi ngủ.
Chữa viêm ruột, chảy máu dạ dày và các chứng chảy máu khác: ngày dùng 5 - 12g.
Chữa băng huyết, chảy máu cam, tiêu chảy ra máu: lá sen tươi 40g, rau má 20g, cỏ nhọ nồi 20g. Sắc uống 2 lần trong ngày.
Chữa ho ra máu, nôn ra máu: lá sen 30g, ngó sen 30g, sinh địa 30g, trắc bá diệp 20g, ngải cứu 20g. Sắc uống trong ngày.
Chữa bệnh béo phì (kinh nghiệm dân gian): lá sen tươi hoặc khô: 1 lá, thái ngắn, hãm hoặc đun với 400 - 500ml nước trong 10 - 20 phút; mỗi sáng uống 1 ấm.
Ngoài ra còn dùng cho người vừa khỏi bệnh tiêu chảy, bụng phiền, miệng khát:lá sen 2-3 lá non thái nhỏ, giã nát, ép lấy nước cho uống.
TS. Nguyễn Đức Quang
