Hạt dẻ có tên là Kha thụ đại túc. Hạt dẻ rang trong những ngày giá rét là loại đường tinh bột hấp thu chậm, là loại hạt chứa tương đối ít calo, ít chất béo nhưng lại giàu khoáng chất, vitamin... có lợi cho bữa ăn phụ trong ngày. Ăn hạt dẻ giúp bồi bổ cơ thể, chống mệt mỏi.
Theo y học hiện đại, hạt Dẻ có hàm lượng chất xơ cao giúp làm giảm nguy cơ táo bón và các biến chứng đường ruột như viêm niêm mạc ruột. Hạt Dẻ rất giàu vitamin và nhiều loại khoáng chất vi lượng như: canxi, sắt, magiê, phốt pho, mangan, đồng, selen, kẽm, là một nguồn kali tốt cho tim mạch, hình thành tế bào máu và ổn định chức năng thần kinh, tăng cường hệ thống miễn dịch.
Theo Đông y, hạt Dẻ vị ngọt tính ôn, vào tỳ, vị, có tác dụng bổ tỳ kiện vị, bổ thận cứng gân, có tác dụng trị bệnh đau lưng mỏi gối, bán thân bất toại, đi tiểu nhiều do thận hư gây ra. Người Trung Quốc gọi hạt dẻ là “quả của thận”.
Chữa thiếu máu, thận hư, mất ngủ, hay quên: Hạt Dẻ 50g, chim bồ câu 1 con, hồng táo 3 quả, nấm hương, một chút rượu, gừng, gia vị, nước vừa đủ. Tất cả hầm mềm. Ăn trong ngày.
Chữa đau mỏi lưng gối: Hạt Dẻ bóc vỏ 50g, cật heo 1 quả. Hạt Dẻ bổ đôi, cật heo bổ đôi, bỏ gân trắng, rửa sạch. Cho hai thứ vào nồi, đổ nước xâm xấp, gia vị vừa đủ, hầm mềm, chia ăn vài lần trong ngày.
Chữa tiêu chảy mạn tính: Hạt Dẻ bỏ vỏ 50g, dạ dày heo 1 cái. Hạt Dẻ bổ đôi, dạ dày heo rửa sạch, thái miếng. Cho hai thứ vào nồi, đổ nước vừa đủ, đun nhỏ lửa cho đến khi hạt dẻ mềm, dạ dày heo chín, thêm gia vị, chia ăn trong ngày.
Chữa viêm phế quản, ho lâu ngày, sức khỏe yếu: Hạt Dẻ bóc vỏ 100g, móng giò heo 2 cái làm sạch. Cho nước, gia vị vừa đủ. Hầm mềm. Chia ăn làm nhiều lần.
Trẻ nhỏ còi xương, ăn uống kém: Hạt Dẻ nghiền thành bột cho trẻ ăn ngày 2 hạt.
Chữa khó ngủ, hồi hộp, đánh trống ngực: Hạt Dẻ, hạt sen mỗi thứ 50g, Hồng táo 6g, cho lượng nước vừa phải, đun chín thêm đường phèn, uống trước khi đi ngủ khoảng 2 giờ.
Chữa tiêu hóa kém, lưng đau, gối mỏi, phòng chống ung bướu: Hạt Dẻ 100g, Nấm đầu khỉ 200g, rượu 10ml, Gừng 5 lát, hành, đường, xì dầu, dầu ăn. Phi thơm hành rồi cho hạt dẻ và nấm vào đảo đều với xì dầu, gừng, rượu, thêm nước xâm xấp, đun sôi rồi nhỏ lửa, chín mềm, nêm gia vị, ăn với cơm.
Bổ thận khí: Hạt Dẻ 100g, gạo tẻ 100g, đường phèn, nước vừa đủ. Hạt Dẻ rang thơm nghiền nhỏ. Gạo nguyên hạt nấu cháo, chín, cho bột hạt dẻ vào, thêm đường phèn, ăn nóng.
Chữa khí huyết ứ trệ, kinh lạc không thông làm cho tinh không xuất được: Hạt Dẻ 200g, cải bắp 200g. Nước luộc gà, rượu, đường, gia vị. Hấp hạt dẻ với nước luộc gà, xì dầu cho nhừ. Xào cải bắp chín cho vào thành canh. Muốn sánh thì cho bột. Cách ngày ăn một lần.
Chữa ho gà: Hạt Dẻ 40g, Bí đao 30g, Râu ngô 20g, đường phèn, nấu lấy nước pha đường phèn để uống, uống liền 10 -15 ngày.
Bổ ngũ tạng, ích khuyết, cường gân kiện cốt: Hạt Dẻ 100g, Trứng gà 100g, ninh hạt dẻ nhừ rồi đập trứng vào, nêm gia vị.
Dưỡng da, chữa mỡ máu cao, ho: Hạt Dẻ 300g, Táo đỏ (táo tàu) 60g, chân giò heo 300g (chặt nhỏ), ít rượu, xì dầu, gia vị gừng hành... Tất cả cho với nước vừa đủ hầm chín.
Lưu ý: Tuy hạt dẻ nhiều dinh dưỡng như vậy nhưng những người bị bệnh dạ dày, tiêu hóa kém nên lưu ý khi ăn nhiều hạt dẻ dễ sản sinh nhiều axit, tăng thêm gánh nặng cho dạ dày gây trướng bụng đầy hơi. Ăn hạt dẻ lượng vừa đủ, đều đặn hàng ngày để hạt dẻ phát huy tác dụng khỏe tỳ vị, tăng cường sức khỏe.
BS. Lê Thị Hương
