Theo y học cổ truyền, cây Bạch hạc có vị ngọt dịu, tính bình, có công dụng sát trùng, chống ngứa, trừ phong thấp. Thường dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác để trị ghẻ, eczema, hắc lào, lang ben,...
Bạch hạc còn có tên khác là nam Uy linh tiên, Kiến cò, là cây nhỏ mọc thành bụi, cao 1-2m, có rễ chùm. Thân non có lông mịn. Lá mọc đối, có cuống, phiến hình trứng thuôn dài, mặt trên nhẵn, mặt dưới hơi có lông mịn. Hoa nhỏ, mọc thành xim nhiều hoa ở nách lá hoặc đầu cành hay ngọn thân. Hoa màu trắng trông như con hạc đang bay nên có tên gọi là bạch hạc. Quả nang dài, có lông. Cây ra hoa vào tháng 8.
Cây mọc hoang, được trồng ở nhiều nơi, thu hái quanh năm, dùng tươi hay phơi khô. Trong nhân dân thường sử dụng bạch hạc chữa một số bệnh ngoài da như: hắc lào, ghẻ lở, eczema, đau nhức xương khớp,...
Bạch hạc.
Một số bài thuốc thường dùng:
Chữa eczema, hắc lào, lang ben: Rễ cây Bạch hạc 50g, thái nhỏ, giã nát; cồn etylic 70 độ 100ml. Ngâm rễ cây bạch hạc đã được giã nát trong vòng 1-2 tuần, sau đó lọc qua vải xô, lấy dịch thuốc bôi vào vùng da bị hắc lào, lang ben ngày 2 lần đến khi khỏi. Hoặc dùng rễ Bạch hạc tươi giã nhỏ, ngâm rượu trong vòng 7 - 10 ngày, rửa sạch các vết hắc lào rồi bôi thuốc này lên.
Chữa ghẻ: Rễ, cành, lá Bạch hạc 20g, rễ cây Muồng trâu 20g, rượu trắng 45 độ 100ml. Các vị thuốc cắt ngắn, giã dập, ngâm rượu trong 1 tuần. Lấy tăm bông tẩm rượu thuốc bôi lên chỗ ghẻ ngày 2 lần.
Hỗ trợ điều trị phong thấp, nhức gân, tê bại: Mỗi ngày uống từ 10 - 15g dưới dạng thuốc sắc. 10 ngày là một liệu trình.
Trị đau nhức khớp do phong hàn thấp (với biểu hiện đau mỏi các khớp; đau tăng khi thời tiết lạnh, mưa, ẩm thấp): Rễ cây Bạch hạc 12g, Thổ phục linh (củ Khúc khắc) 16g, Ké đầu ngựa 16g, Hy thiêm 16g, Kim ngân hoa 16g, Quế chi 8g, Bạch chỉ 8g, Tỳ giải (củ cây Kim cang) 12g, Ý dĩ 12g, Cam thảo nam 12g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang. 10 ngày là một liệu trình.
Đau thần kinh tọa do lạnh: Rễ cây Bạch hạc 8g, rễ Tá lốt 12g, Ráy sơn thục 12g, Cẩu tích 16g, Quế chi 8g, Ngải cứu 8g, Vỏ quýt 8g, rễ Cỏ xước 12g. Sắc uống ngày 1 thang. Uống 10 - 15 ngày. Bài này giúp khu phong tán hàn, hành khí hoạt huyết, giảm đau.
Bác sĩ Nguyễn Thị Nga
