Ở xứ dùng gạo làm lương thực chính như nước ta thì cháy cơm hoàn toàn không phải là của lạ. Thời thơ ấu, chắc hẳn ai cũng đã từng được nếm cháy cơm vàng thơm kẹp hoặc nắm tròn với muối vừng hay ruốt thịt rất ngon và hấp dẫn.
Ở xứ dùng gạo làm lương thực chính như nước ta thì cháy cơm hoàn toàn không phải là của lạ. Thời thơ ấu, chắc hẳn ai cũng đã từng được nếm cháy cơm vàng thơm kẹp hoặc nắm tròn với muối vừng hay ruốt thịt rất ngon và hấp dẫn.
Ngày nay cháy cơm đang dần đi vào quên lãng phần vì cuộc sống dư dật hiện nay, phần do nấu bằng nồi cơm điện nên không có cháy. Ít ai ngờ rằng cháy cơm cũng có công dụng chữa bệnh
Trong Y học cổ truyền, cháy cơm cũng được coi là một vị thuốc với nhiều tên gọi như Hoàng kim phấn, Oa tiêu, Oa bam Phạn tiêu… Các y thư cổ như Bản thảo cương mục thập di, Bất dược lương phương, Chu ích sinh gia bảo phương, Hành khiếp kiểm bí… đều đã dùng cháy cơm để làm thuốc với những kiến giải khá độc đáo. Theo cổ nhân, cháy cơm vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ khí kiện tỳ, tiêu thực chỉ tả, thường được dùng để chữa các chứng bệnh như thực tích phúc thống (đau bụng do thức ăn chậm tiêu), tiêu hoá bất lương (quá trình tiêu hoá không tốt), bất tư ẩm thực (không muốn ăn), cửu tả bất dụ (ỉa chảy kéo dài không khỏi), tỳ vị hư nhược… Một số cách dùng cụ thể như sau:
* Cách 1: Cháy cơm 150g, Thần khúc sao 12g, Sa nhân sao 6g, Sơn tra 12g, hạt Sen bỏ tâm sao 12g, Kê nội kim sao 3g, gạo tẻ 300g sao thơm. Tất cả tán thành bột mịn, trộn đều với 500g đường trắng đã đun chảy thành dạng cao đặc rồi nặn hoặc ép khuôn thành những chiếc bánh nhỏ để ăn.
Công dụng: Kiện tỳ tiêu thực, dùng rất tốt cho trẻ em biếng ăn, hay đầy bụng, đi lỏng.
* Cách 2: Cháy cơm 120g, hạt Sen bỏ tâm 12g, sao thơm. Hai thứ tán thành bột mịn, uống mỗi ngày 3 lần, mỗi lần từ 3 – 5 thìa trộn với một chút đường trắng rồi hoà với nước sôi uống sau bữa ăn chừng nửa giờ.
Công dụng: Kiện tỳ chỉ tả, dùng để chữa chứng tỳ hư cửu tả (ỉa chảy kéo dài do tỳ hư).
* Cách 3: Bạch truật sao 6g, Trần bì 4,5g, hạt Sen bỏ tâm 12g, Ý dĩ sao 12g, gạo nếp sao 600g, Đậu xanh sao 600g, cháy cơm 600g. Tất cả tán thành bột mịn, uống mỗi ngày 3 lần, mỗi lần từ 7 – 10g với nước đường trắng.
Công dụng: Kiện tỳ trừ tả, dùng rất tốt cho người già mắc chứng đi lỏng kéo dài.
* Cách 4: Cháy cơm 150g, Sơn tra 10 lát, Quất bì 10g, đường trắng vừa đủ. Cho cháy cơm vào nồi ninh nhừ thành cháo, khi cháo sắp được thì bỏ Sơn tra và Quất bì vào thái hạt lựu vào và nấu thêm một lúc là được, chế thêm đường, chia ăn vài lần trong ngày.
Công dụng: Kiện tỳ tiêu thực, dùng cho người ăn kém, chậm tiêu.
* Cách 5: Cháy cơm 100g, hạt Sen 50g, đường trắng vừa đủ. Hạt Sen rửa sạch, tách bỏ tâm Sen, cho cùng cháy cơm vào nồi ninh kỹ thành cháo, chế thêm đường chia ăn vài lần trong ngày.
Công dụng: Kiện tỳ hoà trung, ích khí tiêu thực, dùng cho người hay rối loạn tiêu hoá, đại tiện lỏng, không muốn ăn do tỳ hư.
* Cách 6: Cháy cơm 150g, hạt Sen 100g,Sa nhân 10g, Hoài sơn 120g. Tất cả sao thơm tán thành bột mịn, uống mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 10g, hoà với nước sôi và một ít đường trắng.
Công dụng: Kiện tỳ lợp thấp, dùng cho người bị các bệnh lý dạ dày, ruột mạn tính thể tỳ hư thấp trệ.
* Cách 7: Cháy cơm nướng cháy già 50g, Sơn tra 15g. Hai thứ sắc kỹ lấy nước, chế thêm một chút đường đỏ, cho uống vài lần.
Công dụng: Kiện tỳ chỉ tả, dùng để chữa trẻ em đi lỏng do rối loạn tiêu hoá, thức ăn đình trệ ở dạ dày và ruột hoặc sữa không tiêu.
Cháy cơm loại tốt có màu vàng, khối to dày, không đen cháy và giòn. Muốn có được loại này người ta thường phải nấu cơm bằng nồi đất hoặc nồi gang có đế dày, khi cơm cạn cần điều chỉnh than lửa sao cho có độ nóng thích hợp, không quá mạnh hoặc quá yếu để cháy cơm không quá già hoặc quá non. Ở một số nơi như Ninh Bình, Thanh Hoá… cháy cơm đã được chế biến thành đồ đặc sản rất hấp dẫn và độc đáo.
Ths. Hoàng Khánh Toàn
Caythuocquy.info.vn
