Tiết trời khô và lạnh của mùa thu cũng là điều kiện thuận lợi cho bệnh hen phế quản (HPQ) phát sinh và phát triển.
Tiết trời khô và lạnh của mùa thu cũng là điều kiện thuận lợi cho bệnh hen phế quản (HPQ) phát sinh và phát triển.
Theo quan niệm của Y học cổ truyền, khô hanh là đặc tính của táo khí, lạnh lẽo là đặc tính của hàn khí, táo khí dễ gây thương tổn âm dịch, hàn khí dễ gây thương tổn dương khí. Hai thứ tà khí này phối hợp với nhau tất dễ làm tổn thương tạng phế, gây nên các chứng bệnh như ho, hen suyễn,... mà ngày nay y học hiện đại gọi là các bệnh viêm phế quản, hen phế quản, giãn phế quản, khí phế thũng...
Có lẽ chưa bao giờ các chủng loại tân dược điều trị HPQ lại phong phú và có hiệu lực cao như hiện tại. Tuy nhiên, do tính chất phức tạp của bệnh lý, vẫn còn khá nhiều vấn đề nan giải như tác dụng không mong muốn của thuốc, khả năng duy trì tác dụng kéo dài sau khi cắt cơn, phác đồ điều trị có hiệu quả, an toàn và phù hợp với điều kiện kinh tế của người bệnh... Bởi vậy, việc tìm hiểu và vận dụng những kinh nghiệm của y học cổ truyền để nâng cao chất lượng phòng chống bệnh HPQ là rất có ý nghĩa. Trong bài viết này, xin giới thiệu một số bài thuốc hết sức đơn giản dành cho người bị HPQ được dùng dưới dạng trà dược để bạn đọc có thể tham khảo và vận dụng khi cần thiết.
Tử tô (hạt tía tô) 6g
Hạnh nhân 6g
Quất bì (vỏ quýt) 4g
Ba vị tán vụn, cho vào túi vải, hãm với nước sôi trong bình kín, sau 15 - 20 phút có thể dùng được, chế thêm một thìa mật ong, uống thay trà trong ngày.
Công dụng: Nhuận phế, chỉ khái, trừ đàm, bình suyễn. Dùng cho người bị hen phế quản có ho và khạc đờm nhiều. Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy cả ba vị đều có tác dụng long đờm, chống co thắt phế quản và giảm ho. Tuy nhiên những người dễ bị rối loạn tiêu hoá và đi lỏng không nên dùng bài này.
Nấm linh chi 6g
Bán hạ chế 5g
Tô diệp (lá tía tô) 5g
Hậu phác 3g
Bạch linh 9g
Đường phèn: vừa đủ
Các vị tán vụn, cho vào túi vải, hãm với nước sôi trong bình kín, sau 20 phút có thể dùng được, chế thêm đường phèn, uống thay trà trong ngày.
Công dụng: Phù chính, ích phế, trừ đàm, bình suyễn. Dùng cho những người bị viêm phế quản co thắt, HPQ. Bài này có một nguồn gốc từ một phương thuốc cổ gọi là “Bán hạ hậu phác thang” được ghi trong y thư cổ “Kim quỹ yếu lược”, bỏ Sinh khương gia thêm Nấm linh chi. Trong bài, bán hạ phối hợp với hậu phác có tác dụng trừ đàm, làm thông thoáng đường thở; bạch linh kiện tỳ lợi thấp, có khả năng nâng cao năng lực miễn dịch, làm tăng hàm lượng IgG trong máu: Nấm linh chi, ngoài tác dụng làm giảm ho, bình suyễn còn có khả năng thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào niêm mạc phế quản, ức chế phản ứng quá mẫn, cải thiện năng lực miễn dịch và bồi bổ cơ thể. Với người bị HPQ kèm theo sốt, ho và khạc đờm mủ vàng không nên dùng loại trà này.
Vỏ rễ cây bông 30g thái vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau 20 phút có thể dùng được, chế thêm một chút đường đỏ, uống thay trà trong ngày.
Công dụng: Bổ trung ích khí, chỉ khái, bình suyễn. Dùng thích hợp cho những người bị viêm phế quản mạn tính, HPQ. Theo kinh nghiệm dân gian, vỏ rễ cây bông có thể chữa hen suyễn, thiếu máu, phụ nữ bế kinh, sa tử cung... Kết quả nghiên cứu trên thực nghiệm và lâm sàng cho thấy vị thuốc này có khả năng làm giảm ho, tiêu viêm và chống co thắt phế quản. Phụ nữ có thai không được dùng bài này.
Xuyên bối mẫu 15g
Lai phục tử 15g
Hai vị tán vụn mỗi ngày dùng 2 lần, mỗi lần lấy 3g hãm với nước đun sôi trong bình kín, sau 15 - 20 phút có thể dùng được, uống thay trà.
Công dụng: chỉ khái hoá đàm, giáng khí bình suyễn. Trong y thư cổ “Bản thảo cương mục”, Lai phục tử có khả năng “hạ khí bình suyễn, trị đàm, tiêu thực từ chướng, lợi đại tiểu tiện, chỉ khí thống, hạ lỵ hậu trọng, phát sang chẩn”. Theo kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại, Xuyên bối mẫu có tác dụng trừ đàm, giảm ho, bình suyễn, kháng khuẩn và nâng cao sức chống đỡ của cơ thể trong điều kiện thiếu ô xy. Hai vị phối hợp với nhau có khả năng nhuận phế định suyễn, chỉ khái hoá đàm rất có lợi cho bệnh HPQ.
Ngũ vị tử 4g
Nhân sâm 4g
Tô ngạnh (cành tía tô) 3g
Đường phèn lượng vừa đủ. Tất cả thái vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau 15 - 20 phút có thể dùng được, chế thêm đường phèn, uống thay trà trong ngày.
Công dụng: Bổ khí liễm phế, chỉ khái bình suyễn, dùng cho người già bị HPQ lâu năm, khó thở nhiều, tức ngực, ho khạc đờm trắng dính... Những người có thể chất béo bệu không nên dùng.
Nhìn chung, các phương trà dược trên đây đều rất đơn giản, dễ kiếm, dễ chế và dễ sử dụng, có thể dùng để phối hợp điều trị trong giai đoạn bệnh tái phát hoặc dùng đơn thuần trong giai đoạn bệnh ổn định.
Lưu ý: Các vị thuốc nên tìm mua ở những cơ sở đông dược có giấy phép kinh doanh.
Caythuocquy.info.vn
