Quyết minh tử còn gọi Thảo quyết minh, Hạt muồng.., là hạt quả chín phơi khô của cây Quyết minh [Cassia tora L., thuộc họ Vang (CAESALPINIACEAE]. Quyết minh tử có các anthraquinon, chrysophanol...; các naphtalen; các glycerid của acid palmitic, tinh dầu. Khi chế biến (sao đen) các anthraquinon giảm hàm lượng làm tác dụng nhuận tràng có giảm. Vị ngọt, đắng, mặn, tính hơi hàn; vào can, đởm nên Quyết minh tử có tác dụng mát gan, ích thận, sáng mắt, an thần. Liều dùng cách dùng: 8 - 20g. Sau đây là một số món ăn thuốc có quyết minh tử:
Bài 1: Cháo Quyết minh tử Cúc hoa: Quyết minh tử 20g, Cúc hoa 15g, Gạo tẻ 100g. Dược liệu sắc lấy nước, bỏ bã. Gạo tẻ 100g nấu cháo, cháo được thì cho nước sắc thuốc và thêm 15g đường trắng, đun sôi đều. Ngày làm một lần, chia 2 lần ăn. Món ăn cho người tăng huyết áp, xơ vữa mạch não gây đau đầu, đau hố mắt, ù tai hoa mắt chóng mặt. Hoặc Quyết minh tử hải đới (rong biển): Quyết minh tử 15g, Hải đới 20g. Các vị sắc khoảng 30 phút, gạn lấy nước bỏ bã. Uống ngày một thang, chia 2 lần.
Bài 2: Cháo quyết minh tử Kê nội kim Đại mạch: Quyết minh tử 10g, Kê nội kim 12g, Đại mạch 100g. Kê nội kim tán bột; Quyết minh tử sắc lấy nước bỏ bã. Lấy nước sắc nấu với đại mạch nhân. Khi ăn khuấy bột Kê nội kim vào (ăn nóng). Mỗi ngày làm một lần, chia hai lần ăn. Đợt dùng 5 - 10 ngày. Tốt cho người viêm loét giác mạc do thiểu dưỡng (thiếu vitamin A).
Bài 3: Quyết minh tử ẩm: Quyết minh tử 30g. Sao vàng, tán vụn, thêm 300 - 400ml nước; nấu hãm 15 phút, thêm mật ong, khuấy đều, chia 2 lần uống trong ngày. Thích hợp cho người cao tuổi, người bị táo bón mạn tính.
Bài 4: Gà tiềm long nhãn quyết minh tử: gà con (500 - 1.000g), Quyết minh tử 30g, long nhãn 20g. Gà làm sạch chặt miếng; Quyết minh tử bọc trong vải màn; hầm nhỏ lửa khoảng 45 phút - 1 giờ, lấy bỏ bã Quyết minh tử, thêm gia vị thích hợp, làm bữa ăn phụ trong ngày, cứ 2 ngày làm một lần, liên tục trong 6 - 10 ngày. Tốt cho người bị viêm thị thần kinh, giảm thị lực.
Kiêng kỵ: Người bị tiêu chảy không được dùng.
BS. Tiểu Lan
