Cà chua là loại quả bình dân, xuất hiện trong bữa cơm, thức uống dinh dưỡng của hầu hết mọi gia đình. Nhưng ít ai biết được nó tác dụng tuyệt vời của nó với sức khỏe, đặc biệt trong những ngày hè nóng nực.
Cà chua có 4% glucid; 0,3% protid; 0,3%lipid, các acid hữu cơ (a. citrric, a. malic, a.oxalic; các nguyên tố vi lượng và nhiều vitamin (A, B1, B2, B6, C, D, PP, E, K... Quả chín còn chứa glucoalcaloid (tomatin), lycopen, xanthophyl, quercitrosid... Thành phần dinh dưỡng có nhiệt lượng thấp và tác dụng dinh dưỡng cao do: hàm lượng nước cao (chiếm 94%); hàm lượng vitamin A và C cao, lại được những acid hữu cơ bảo vệ trong quá trình bảo quản lưu giữ cho đến khi ăn nên tận dụng được tối đa các sinh tố có trong cà chua; thành phần đường chủ yếu là glucose và fructose rất thấp, nên dùng tốt cả cho người đái tháo đường, béo phì. Mặt khác, lượng chất khoáng và các nguyên tố Ca, P, Fe, Zn, Bo, Mn, Cu, I rất phong phú.
Gần đây, y học hiện đại phát hiện có chất chống ung thư (lycopene kết hợp với beta-caroten), là chất chống ôxy hóa tự nhiên, ngăn ngừa các gốc tự do gây ung thư vú, tuyến tiền liệt, tụy và đại tràng; có chất chống lão hóa (glutathione...); có tác dụng trợ tiêu hóa, lợi niệu, giảm cholesterol và bảo vệ da khỏi cháy nắng và giữ da luôn tươi trẻ.
Theo Đông y, cà chua vị ngọt chua, hơi mặn, tính bình; vào vị. Tác dụng sinh tân chỉ khát kiện vị tiêu thực. Dùng tốt cho người bị thử nhiệt phiền khát (trúng nắng, trúng nóng, sốt, mất nước, khát nước); thiếu máu, phù thận, tang huyết cao, suy nhược cơ thể sau các bệnh viêm nhiễm dài ngày. Hằng ngày có thể dùng 100 - 200g bằng cách ăn tươi, ép nước, nấu, xào.
Một số món ăn thuốc có cà chua:
Nước ép dưa hấu cà chua: Cà chua, Dưa hấu, liều lượng tùy ý ép riêng từng thứ lấy nước trộn đều uống. Dùng làm nước giải khát mùa hè, giúp ăn ngon miệng.
Canh bí đao cà chua: Bí đao 250g, Cà chua 200g, Hành 10g thêm gia vị nấu canh ăn. Dùng tốt cho người tỳ vị hư, ăn kém, đầy bụng, trướng hơi, phù thận, tiểu ít, tiểu rắt.
Cà chua ướp đường: Cà chua 250g bóc vỏ, thái lát, rắc đường trắng để khoảng 30 phút hoặc để tủ lạnh càng tốt. Dùng làm món ăn giải khát giải nhiệt mùa hè.
Canh gan lợn cà chua: Cà chua 250g, Gan lợn 80 - 100g, Hành tía 2 - 3 nhánh. Cà chua thái lát, Gan lợn thái miếng nhỏ, Hành thái lát. Phi dầu hoặc mỡ với hành cho thơm; cho cà chua và gan lợn vào, đảo đều, thêm gia vị, nấu canh. Món này rất thích hợp cho người bị thiếu máu, quáng gà, giảm thị lực.
Canh trứng gà cà chua: Cà chua 250g, Trứng gà 2 quả. Phi dầu hoặc mỡ với hành cho thơm; cho cà chua vào dầm nát, cho gia vị và trứng vào, đánh kỹ, thêm ít nước nấu canh. Dùng tốt cho người bị suy nhược cơ thể sau bệnh dài ngày, ăn uống kém.
Kiêng kỵ: Người có tỳ vị hư hàn, tiêu chảy không nên ăn Cà chua tươi, sống. Không ăn Cà chua xanh vì có hàm lượng sonalin cao, có độc tính.
Lương y Thảo Nguyên
