Ăn Củ kiệu bổ tỳ vị, nhẹ cơ thể

Đông y gọi Củ kiệu là Giới bạch. Cây cao hơn 30 cm, lá nhỏ, dài, xanh thẫm. Mùa thu ra hoa 6 cánh sắc tím, nhị đực dài hơn hoa. Thân vảy, ở dưới đất mọc vảy nọ bọc vảy kia lớn bằng đầu ngón tay; đó là Củ kiệu trắng vậy.
Kiệu là món ăn thường muối dưa để ăn với thịt quay, ăn với bánh chưng ngày tết mà ít ai chú ý và tìm hiểu Kiệu trong chữa bệnh. Củ kiệu tính cay, đắng, ấm, không độc. Chủ trị các bệnh tâm ngực đau, suyễn, ho, lưng bả vai đau, bổ trung tiêu, thông khí trị tiết tả, mót rặn; ăn Kiệu làm nhẹ mình, thông lợi tiểu tiện, bền chặt ruột, trị đái rít đau, đái đục, phụ nữ khí hư bạch đới. Những bệnh sau đây dùng Củ kiệu trị có kết quả tốt:
- Trị tức ngực, nhói đau: Đau xuyên sau lưng vai, suyễn thở, ho, nhổ, khạc, ngắn hơi, họng khô, ngứa. Mạch bộ quan huyền sắc, không chữa nhanh thì nguy đến tính mạng.
Dùng Củ kiệu 500g, Qua lâu 1 quả, rượu trắng 7 lít. Nấu còn hai lít, chia 2 lần uống trong ngày. Hoặc dùng bài: Củ kiệu 160 gam, Bán hạ 100 gam, Chỉ thực 20 gam, Gừng tươi 40 gam, Qua lâu nửa quả. Nước 3 lít sắc còn 1 lít để uống khi ấm, ngày 3 lần 
- Trúng ác mà chết: Chết đột ngột, hoặc bệnh đã khỏi nằm trong nhà đột nhiên chết là bị trúng ác. Dùng Củ kiệu giã vắt lấy nước nhỏ vào mũi.
- Trị hoắc loạn, mửa khan không ngừng: Dùng 20 Củ kiệu, nước 2 lít, sắc còn 1 lít chia 3-4 lần uống trong ngày.
- Trị đi lỵ trắng, đỏ: Củ kiệu 1 nắm cùng gạo nấu cháo, ăn.
- Trẻ em cam lỵ: Củ kiệu sống giã như bùn, lấy bột gạo tẻ lâu năm hoà làm bánh, nướng chín ăn.
- Động thai, đau bụng: Củ kiệu 1000 gam. Đương quy 160 gam, nước 5 lít đun còn 2 lít chia nhiều lần uống trong ngày.
- Trị lở loét, ghẻ ngứa: Lá kiệu giã nhỏ đắp vào.
- Chân tay bị lở loét sâu, chảy nước, đau nhức nhiều: Củ kiệu 1 nắm, cho giấm vào xào nóng, đắp các vết loét thì sẽ khỏi.
- Trị rắn độc, bọ cạp cắn: Giã Củ kiệu đắp
- Trị hổ, chó cắn bị thương: Dùng Củ kiệu giã vắt lấy nước uống, uống ngày 3 lần, đến khi khỏi thì thôi.
- Nuốt phải xuyến, vòng vàng vào bụng: Củ kiệu giã dập, cắt nhỏ ra, ăn một lượng bằng quả táo to, vòng, xuyến theo đại tiện mà ra.
- Trị họng, hầu sưng đau: Giã Củ kiệu ngâm giấm, đắp chỗ sưng.
- Trị mọi chứng lỵ sau đẻ: Mỡ dê trộn với Củ kiệu, nấu ăn.

Minh Chánh (CTQ số 93)