Theo y học cổ truyền, chóng mặt thuộc chứng “huyễn vựng” đau đầu, chóng mặt, ù tai. Nguyên nhân phần nhiều là do đàm và hỏa nghịch, liên quan đến chức năng nội tạng.
Can, tỳ, thận vận hóa kém, lạm dụng món ăn ngọt, béo khó tiêu, lại ít vận động mà sinh nhiều đàm, khi đàm gặp hỏa đưa lên sinh chóng mặt. Chữa chóng mặt cần phối hợp nhiều phương pháp, ngoài thuốc men, ăn uống thanh đạm bổ dưỡng nên tiến hành xoa bóp bấm huyệt và một số phương pháp sau.
- Day ấn huyệt
Phương pháp hằng ngày dùng ngón tay trỏ hoặc giữa tự day ấn các huyệt như ấn đường, hợp cốc, thần đình, bách hội, nội quan, túc tam lý, phong trì, tam âm giao... Tác dụng: khai khiếu, định thần chí, kiện tỳ, thanh hỏa, hóa đàm... nên day ấn cả hai bên ngày một vài lần, mỗi huyệt 5 - 10 phút.
- Tự xoa bóp
Xoa trán: Dùng 3 ngón tay trỏ giữa và áp út chụm lại xoa toàn bộ trán qua lại 20 - 30 lần, sau đó xoa miết, bóp dọc hai bên cung lông mày. Công dụng: Điều hòa khí huyết thanh can giáng hỏa, định thần, trị chứng đau đầu chóng mặt buồn ói...
Xoa sau gáy: Dùng cả bàn tay úp lại xoa dọc lên xuống hai bên sau gáy, lên xuống 20 - 30 lần. Công dụng: Thư cơ, thanh can giáng hỏa an thần, tăng cường máu lên não.
Xoa hai ổ mắt: Úp hai bàn tay lấy hai ngón tay trỏ và giữa xoa vòng quanh mắt theo chiều kim đồng hồ (không đè mạnh vào mắt) mỗi lần 20 - 30 vòng. Công dụng: Làm cho mắt tinh, định thần, khai thông khí huyết tăng cường máu lên não...
Xoa đỉnh đầu: Thủ thuật dùng 3 ngón tay trỏ giữa kế út, úp lại ngón giữa để chính giữa đỉnh đầu (huyệt bách hội), hai ngón kế là huyệt tứ thần thông, bằng cách day ấn ngang dọc như hình dấu cộng mà huyệt bách hội làm chính giữa ngày day ấn vài lần, mỗi lần 5 - 10 phút. Tác dụng: Khai khiếu, bình can tức phong, thanh thần chí... Trị đau đầu tai ù, mắt hoa, hồi hộp, mất ngủ...
- Xoa và đánh trống mang tai
Dùng 2 ngón tay trỏ và giữa, ngón giữa để trước tai, ngón trỏ để sau tai xoa miết lên xuống ở các huyệt trước và sau tai 20 - 30 lần và sau xoa đều những huyệt xung quanh vành tai 20 - 30 lần. Tiếp đó, lấy 2 lòng bàn tay úp lên hai tai ấn 5 - 10 lần nghe như đánh trống trong tai, sau dùng 2 ngón tay trở và giữa bật mạnh sau óc nghe có tiếng bùm bùm sau tai 5 - 10 lần. Công dụng: Trị ù tai, tai điếc, đau đầu chóng mặt...
- Tập vẩy tay
Cách làm: Chọn nơi yên tĩnh, đứng thẳng người, hai bàn chân dang bằng vai, mười đầu ngón chân bấm chắc mặt nền nhà, ngậm kín miệng, lưỡi cong lên đụng nướu răng hàm trên, hai mắt nhìn trước, từ từ đưa hai tay ra phía trước hợp với thân mình một góc 30o, hai bàn tay song song với mặt nền, các ngón tay khép kín. Vẩy mạnh hai tay ra sau hợp với thân mình một góc 60 độ, hai bàn tay vẩy lên trên và phải làm hết sức mình, đồng thời nhíu hậu môn lại và thót lên được tính là một lần vẩy tay. Mỗi ngày nên tập 2 lần và nên tập lúc bụng không no.
Mới đầu chỉ nên tập mỗi lần vài trăm cái, rồi từ từ tăng dần, đến lúc vẩy tay trong 30 phút mà được 1.800 - 2.000 cái là tốt. Tác dụng giúp khí huyết lưu vận hành khắp cơ thể để nuôi dưỡng lục phủ ngũ tạng, đào thải lọc khí ra ngoài, phương pháp này chữa chóng mặt rất hiệu quả.
Ngâm chân bằng nước nóng
Ngâm chân trong nước nóng ở nhiệt độ khoảng 40 - 45 độ C ngày một vài lần, mỗi lần 20 - 30 phút. Tác dụng dẫn hỏa quy nguyên dẫn hỏa đi xuống, tăng cường máu lên não... Trị chứng đau đầu chóng mặt và các chứng hư hỏa khác.
- Vị trí huyệt
Ấn đường: ở điểm chính giữa đường nối hai đầu lông mày, thẳng sống mũi lên.
Hợp cốc: khép ngón trỏ và ngón cái sát nhau, huyệt ở điểm cao nhất của cơ bắp ngón trỏ ngón cái.
Thần đình: ở sau chân tóc trán 0,tấc. Từ huyệt ấn đường thẳng lên 3,5 tấc.
Bách hội: gấp 2 vành tai về phía trước, huyệt ở điểm gặp nhau của đường thẳng dọc giữa đầu và đường ngang qua hai đỉnh vành tai, sờ vào thấy 1 khe xương lõm xuống.
Nội quan: trên cổ tay 2 tấc, dưới huyệt gian sử 1 tấc, giữa khe gân cơ gan tay lớn và bé.
Túc tam lý: úp lòng bàn tay vào giữa đầu gối, đầu ngón tay giữa chạm vào xương ống chân (xương chày), từ đó đo ra 1 tấc là huyệt túc tam lý
Phong trì: chỗ lõm của bờ trong cơ ức đòn chũm và bờ ngoài cơ thang bám vào đáy hộp sọ.
Tam âm giao: Ở sát bờ sau - trong xương chày, bờ trước cơ gấp dài các ngón chân và cơ cẳng chân sau, từ đỉnh cao của mắt cá chân trong đo lên 3 tấc.
Lương y Minh Phúc
