Trong y học cổ truyền, tắc kè là một trong những vị thuốc quý. Trước đây chỉ có tắc kè hoang dã sống trong tự nhiên. Nhưng ngày nay do bị săn bắt quá nhiều nên đã trở nên khan hiếm. Vì vậy để có nguồn dược liệu, nhiều nơi đã nuôi tắc kè theo phương pháp bán dã sinh. Tuy nhiên, muốn đảm bảo chất lượng dược liệu cần phải biết cách chế biến và bảo quản.
Cách chế biến
Tắc kè còn sống, dùng vồ hay búa sắt nhỏ đập nhẹ vào đầu, chỗ có óc ở sau mắt là chết. Đóng một chiếc đinh nhỏ trên tấm gỗ. Tắc kè lật ngửa, ấn đầu ngập vào đinh, tay kéo hai chân ra sau. Dùng dao sắc và nhọn rạch thẳng một đường từ giữa bụng đến chỗ đùi nối với thân. Bỏ ruột và bóp bỏ máu ứ ở đầu, dùng vải gạc hay giấy bản thấm sạch hết máu.
Hai chân trước và hai chân sau vuốt duỗi thẳng ngang. Dùng nép tre đo ngang từ đầu chân nọ đến đầu chân kia, chặt cho vừa rồi sâu nẹp. Kéo nhẹ hai chân trước, hai chân sau cho căng và thẳng với nẹp. Cách căng bụng có hai kiểu:
|
Tắc kè. |
- Nẹp kiểu bắt chéo dấu nhân: Một nẹp căng từ chân phải phía trước chéo sang chân trái phái sau, một nẹp căng từ chân trái phía trước chéo sang chân phải phía sau.
- Nẹp kiểu song song: Bụng chia làm hai phần. Phần trên ngực căng một nẹp rộng bản, hình chữ nhật, đặt gần dưới hai chân trước. Phần dưới bụng căng một nẹp rộng bản, hình hơi bán nguyệt vì bụng thót dần, nẹp đặt gần trên hai chân sau.
Dùng một nẹp dài, nhỏ và cứng hơn xuyên luồn dưới các nẹp dọc theo xương sống, suốt từ đầu đến hết đuôi. Lấy giấy bản cuộn chặt, bó cho thẳng với nẹp dọc xương sống để khi sấy khô đuôi khỏi bị cong. Các nẹp phải bằng tre cật già đã ngâm và sấy để tránh mối mọt. Căng xong, hơ than củi hay sấy toàn thân từ từ đến khô. Khi toàn thân đã khô thì chúc đầu xuống, đuôi chổng lên để chỉ sấy riêng đầu. Khi nào mắt khô, tay bóp thấy cứng là được.
Cách bảo quản
Tắc kè dễ bị hư hỏng do sâu mọt đục khoét. Chuột cũng rất thích ăn tắc kè, nhất là đuôi. Bởi vậy, tắc kè sấy xong phải cho vào hòm kín. Trong hòm có thể để lẫn long não và tế tân. Nếu có điều kiện thì cho thêm chất hút ẩm như Silicagel, gạo rang vàng.
Về mùa xuân và mùa hạ, cứ 20 ngày sấy lại một lần. Sấy bằng than củi hoặc trong tủ sấy ở nhiệt độ 60 - 70°C. Sấy toàn thân, đặc biệt phải sấy kỹ vùng đầu. Khi sấy cần chú ý, đuôi phải chổng lên vì đuôi là bộ phận chủ yếu lại chứa nhiều chất béo. Nhiệt độ quá cao có thể làm chất béo chảy ra. Về mùa thu và mùa đông, cứ sau 15 ngày lại sấy một lần. Mỗi lần sấy xong cần vuốt lại và sửa nẹp ngay ngắn.
Điều cần lưu ý là, không nên sấy tắc kè bằng diêm sinh vì có thể làm biến chất, màu sắc bóng bị bạc và thân bị mốc. Nếu có ít và cần chế biến dùng ngay làm thuốc bồi dưỡng thì có thể chế đơn giản như sau:
Một hay hai con tắc kè to còn cả đuôi, chặt bỏ bốn bàn chân và bỏ đầu từ hai u mắt trở lên, lột da, mổ bụng, bỏ ruột và rửa sạch. Sau khi làm xong, chặt từng miếng, nấu với gạo thành cháo với một chút gừng tươi. Hoặc có thể chế rượu thuốc để chữa đau nhức xương khớp bằng cách: dùng 3 - 4 con tắc kè đã chế biến khô, chặt bỏ 4 bàn chân và bỏ từ hai u mắt đến miệng rồi cắt thành miếng nhỏ, tẩm nước gừng và sao vàng. Sau đó, đem giã nhỏ hay để cả miếng, ngâm với 1.000ml rượu trắng cùng một chút với vỏ quýt khô (trần bì) trong 10 ngày là dùng được, mỗi ngày uống 1 - 2 lần, mỗi lần 20ml.
SK&ĐS
