Trong điều kiện sinh lý bình thường, huyết tương thấm qua các mao mạch nhỏ li ti, qua tổ chức hạch ở thành âm đạo cùng với các chất nhầy do các tuyến ở môi lớn - môi bé, tiền đình, ở tử cung, niệu đạo, bàng quang… tiết ra, trộn lẫn với tế bào biểu mô ở tử cung và âm đạo bong ra, với một ít bạch huyết, tế bào tự do, tạo thành một chất nhầy màu trắng sữa, giống như lòng trắng trứng gà, có mùi hơi tanh. Những yếu tố trên là biểu hiện của huyết trắng sinh lý.
Tính chất và số lượng huyết trắng tiết ra tùy thuộc vào hàm lượng estrogene trong cơ thể người phụ nữ, chẳng hạn như khi còn nhỏ bộ máy sinh dục chưa phát triển đầy đủ. Nhìn chung, trong âm đaọ không có nội tiết nên không có huyết trắng.
Vào tuổi dậy thì, buồng trứng dần dần phát triển và tiết ra chất kích thích khiến bộ máy sinh dục sinh sản các chất nội tiết, vì thế mới có huyết trắng. Đến tuổi trưởng thành, buồng trứng phát triển hoàn thiện, hàng tháng đều tiết tiết ra estrogen và progesteron, vì thế làm cho huyết trắng thay đổi theo mỗi chu kỳ, tùy theo hàm lượng của estrogen và progesteron mà huyết trắng nhiều hay ít.
Trong chu kỳ kinh nguyệt, khi lượng estrogen tăng lên, các tổ chức của thân tuyến ở cổ tử cung được tiết ra nhiều, hàm lượng nước trong nó cũng tăng lên, cho nên thấy xuất hiện loại chất nhầy như lòng trắng trứng gà, có thể kéo thành sợi, đặc biệt là trước rụng trứng khoảng 12 - 24 giờ, chất nội tiết loại này càng nhiều, vì thế làm cho chị em phụ nữ luôn cảm thấy cửa mình ẩm ướt.
Sau rụng trứng lượng nội tiết tố progesteron tăng lên, ức chế việc tăng tiết chất nhầy ở cổ tử cung, lúc này huyết trắng có màu trắng sữa, sánh đặc và dính hơn. Ngoài ra, trong thời kỳ mang thai, khi lao động nặng, đặc biệt trong kích thích sinh hoạt tình dục, huyết trắng cũng tăng tiết nhiều, có lúc chảy thành dòng ra ngoài. Cho nên trong điều kiện sinh lý bình thường huyết trắng ra có lúc nhiều, có lúc ít, tính chất có khi thay đổi đôi chút, nhưng nhìn chung đó cũng là trạng thái bình thường.
Bên cạnh huyết trắng sinh lý, có thể đưa đến nhiễm một số bệnh như vi nấm hạt men (Candida albicans), trùng roi (Trichomonas), tạp trùng… đều đưa đến huyết trắng mang tính chất bệnh lý, lúc này y học gọi là khí hư, với đặc thù nhiễm từng loại bệnh trên đều thể hiện khí hư có tính chất khác nhau như khí hư do nhiễm vi nấm hạt men (Candida albicans), khí hư có màu trắng đục, dính từng mảng, có lúc có mùi hôi, kèm theo triệu chứng ngứa ở âm hộ.
Khí hư do nhiễm Trichomonas Vaginalis, có màu vàng - xanh, loãng, có bọt, với số lượng nhiều, kèm theo triệu chứng ngứa rát âm hộ.
Khí hư do tạp trùng, thường liên quan đến Gardnerella vaginalis, vi khuẩn yếm khí, Mycoplasma… Khí hư có màu vàng hoặc xám, loãng, tráng đều thành âm đạo, có mùi hôi.
Tóm lại, huyết trắng giữ vai trò hết sức quan trọng trong đời sống sinh lý người phụ nữ, nó thể hiện được tình trạng nội tiết và sức khỏe của người phụ nữ, huyết trắng không những giữ cho âm đạo luôn có độ ẩm nhất định mà còn có tác dụng chống vi khuẩn của bệnh tật xâm nhập vào.
Tuy nhiên, bên cạnh huyết trắng sinh lý còn có rất nhiều nguyên nhân gây ra huyết trắng có tính chất bệnh lý gọi là khí hư, đa số đều do viêm nhiễm, vì vậy nếu thấy khí hư với thay đổi như có mùi hôi, với màu sắc, số lượng bất thường cần được kiểm tra và điều trị kịp thời.
BS.CKI.TRẦN QUỐC LONG
