Alzheimer, căn bệnh mất trí nhớ bí hiểm của người cao tuổi đã làm đau đầu nhiều nhà khoa học trên thế giới. Bệnh rất phổ biến ở người ngoài 50 tuổi trở lên. Số người mắc bệnh này trên thế giới rất lớn. Riêng tại nước Mỹ hiện có khoảng 4 triệu bị Alzheimer, trong đó 70% là những người già trên 65 tuổi, số người chết vì bệnh này hằng năm khoảng 100.000 người. Trong tương lai số bệnh nhân Alzheimer sẽ còn tăng vì số người cao tuổi trong xã hội ngày càng nhiều.
Triệu chứng chính của Alheimer là trí tuệ bị sa sút nhanh chóng, khả năng nhận biết ngày một kém, tiếp đó là khả năng nói bị suy giảm không phối hợp được nhịp nhàng các động tác của cơ thể nữa. Người bệnh quên hết mọi chuyện, không còn nhớ gì về quá khứ và mất hết khả năng nhận biết. Người bệnh bị mất trí nhớ nặng, đến nỗi không còn nhận ra những người thân trong gia đình, kể cả những con cháu gần gũi, thân yêu nhất. Họ không còn khái niệm về không gian và thời gian, sống ngay trong nhà mình mà như ở một nơi xa lạ, mọi thứ đều như mới thấy lần đầu và ngay sau đó lại quên đi tất cả. Họ quên lẫn đến nỗi không làm được cả những việc đơn giản nhất trong sinh hoạt hằng ngày để tự phục vụ như ăn, mặc, làm việc, làm vệ sinh, thậm chí không còn nhận được mình là ai nữa.
Phân biệt Alzheimer với hiện tượng suy giảm trí nhớ thông thường của người cao tuổi.
Suy giảm trí nhớ là biểu hiện đầu tiên của Alzheimer, nhưng không phải mọi trường hợp suy giảm trí nhớ đều là Alzheimer cả. Có thể phân biệt hội chứng quên lành tính với tình trạng sa sút trí tuệ trong bệnh Alzheimer đơn giản như sau:
- Trong hội chứng quên lành tính, các cụ chỉ quên những thông tin không quan trọng như tên của người quen ít quan hệ, những địa chỉ mốc thời gian ít được quan tâm, không kèm theo những rối loạn nhận thức khác, không ảnh hưởng đến hoạt động hằng ngày và không ảnh hưởng nhiều đến các hoạt động nghề nghiệp và xã hội. Tuy nhiên nếu được gợi ý, hoặc nếu chủ tâm nhớ các cụ vẫn có thể nhớ lại đầy đủ mọi chi tiết. Tóm lại các cụ chỉ quên từng lúc và có thể nhớ lại bất cứ thứ gì nếu các cụ chú ý và học.
- Trong hiện tượng quên lẫn của bệnh Alzheimer, người bệnh quên cả những chi tiết quan trọng như tên con, tên cháu và luôn phối hợp với giảm khả năng suy luận, tính toán. Người bệnh không thể nhớ lại được nữa dù có được gợi ý, nhắc nhở mấy cũng vô ích. Người bệnh quên mọi sự kiện, đặc biệt là những thông tin mới học. Khả năng học các thông tin mới bị suy giảm trầm trọng, cho dù họ có tập trung cố ghi nhớ đến mấy cũng chỉ nhớ được lúc ấy nhưng chỉ mấy giờ sau hoặc ngày hôm sau sẽ quên hết. Cũng vì vậy các hoạt động nghề nghiệp và xã hội bị ảnh hưởng rất lớn.
Phát hiện mới về bệnh Alzheimer
Theo nghiên cứu của nhiều tác giả, bệnh Alzheimer tấn công vào điểm tiếp nối giữa các tế bào thần kinh, do đó não mất khả năng truyền và nhận thông tin. Cho đến nay vẫn là bệnh bí hiểm, còn nhiều vấn đề quan trọng chưa được giải đáp.
Trước hết là nguyên nhân gây bệnh. Hiện nay các khoa học vẫn chưa thống nhất được nguyên nhân đã làm cho bộ não bệnh nhân tổn thương đến mức mất hoàn toàn mất trí nhớ và khả năng nhận xét. Nhiều nguyên nhân đã được đề cập đến và đã được các nhà khoa học nghiên cứu khá sâu, nhưng vẫn chưa được mọi người nhất trí. Cho đến nay người ta cho rằng có nhiều yếu tố gây bệnh Alzheimer, trong đó di truyền là một yếu tố quan trọng được nhiều người chú ý. Các gen gây bệnh được phát hiện trong một số ít các trường hợp Alzheimer có tính chất gia đình, thường khởi phát ở độ tuổi 40 – 50. Mới đây người ta khám phá thấy sự hiện diện của một gen có tên là Apo – E4 ở những người bệnh này. Gen này được coi là yếu tố sinh bệnh. Những người có mẫu gen này có nhiều nguy cơ bị Alzheimer khi về già, tuy nhiên người ta chưa đoán được khi nào sẽ phát bệnh. Gần đây các nhà khoa học đã công bố nghiên cứu được một test đơn giản (nhỏ thuốc vào mắt) có thể giúp phát hiện bệnh này sớm từ 5 – 10 năm trước khi có những dấu hiệu đầu tiên của bệnh. Trước tiên các nhà nghiên cứu lấy mẫu máu của người được làm test, nếu thấy có sự hiện diện của gen Apo – E4, đương sự sẽ được chụp ảnh não cắt lớp để ghi nhận hoạt động của não. Kết quả sẽ được phân tích bằng máy vi tính. Với những người mang mầm mống bệnh, người ta sẽ ghi nhận được sự suy giảm hoạt động của não, đặc biệt ở vùng thái dương. Các nhà khoa học tin rằng có thể triển khai rộng rãi loại test này trong thời gian tới. Đây là hy vọng của hàng chục triệu người trên thế giới vì nếu chẩn đoán sớm được bệnh trước khi não bị rối loạn sẽ là điều kiện rất cơ bản để ngăn chặn và điều trị bệnh.
KIM MINH (CTQ số 111)
