Tân di trông giống như cái ngòi của bút lông, bên ngoài nâu sẫm có nhiều lông nhung như sợi tơ, bên trong mỏng không có lông, có mùi thơm đặc biệt.
Theo dược học cổ truyền, Tân di vị cay, tính ấm, không độc, vào hai đường kinh phế và vị, có công dụng trừ phong, tán hàn, thông khiếu, thường được dùng để chữa các chứng bệnh như đau đầu do phong hàn, đau răng, nghẹt mũi, chảy nước mũi... Dưới đây, xin được giới thiệu một số bài thuốc đơn giản có sử dụng Tân di để chữa bệnh các chứng bệnh thông thường:
Viêm mũi, viêm xoang: (1) Tân di 9g, trứng gà 3 quả, hai thứ đem luộc chín, ăn trứng và uống nước. (2) Tân di 20g, Nga bất thực thảo 5g, hai thứ đem ngâm nước trong 48 giờ rồi chưng cất lấy nước nhỏ mũi vài lần trong ngày. (3) Tân di 9g, Ké đầu ngựa 15g, Bạc hà 6g, sắc lấy nước uống, bã thuốc lại sắc tiếp, lấy nước cô thật đặc rồi hòa với nước ép của hành củ để nhỏ mũi.
Cảm mạo đau đầu, tắc mũi: (1) Tân di 3g, Tô diệp 6g, hãm nước sôi uống. (2) Tân di, Phòng phong, Bạch chỉ, Xuyên khung lượng bằng nhau, sắc uống.
Ho: Tân di 5 - 7 cái, sắc kỹ lấy nước, chế thêm mật ong uống ấm.
Tăng huyết áp, đau đầu do mạch máu: Tân di 3-12g, sắc hoặc hãm uống thay trà, có thể pha thêm một chút đường phèn.
Say nắng, hoa mắt chóng mặt, bức bối trong ngực: Tân di 5 - 7 cái, hãm với một chút trà mạn uống.
Vàng da do rượu (tửu đản): Tân di 30g, Hoàng kỳ 60g, sấy khô tán bột, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 1g với rượu.
Đau răng: Tân di 30g, Sà sàng tử 60g, Muối tinh 15g, tất cả tán bột, mỗi lần lấy một chút bột thuốc xát vào răng đau.
Xuất huyết do chấn thương: Tân di lượng vừa đủ, sấy khô, tán bột, trộn với một chút băng phiến rồi rắc lên vết thương.
Rắn cắn: Rễ Tân di lượng vừa đủ, tán vụn, ngâm với rượu, dùng bông thấm rượu thuốc bôi quanh vết rắn cắn.
Hôi nách: Tân di, Mộc hương, Tế tân, Xuyên khung, lượng bằng nhau, tán bột, xát vào nách.
Eczema: Tân di, Cúc hoa, Hoạt thạch, Bột gạo, tất cả sấy khô tán bột, mỗi lần lấy một chút bột thuốc xoa vào nơi bị bệnh.
Lưu ý: Khi dùng Tân di phải chùi sạch lông, để tránh gây ho và gây ngứa. Rất cần phải bảo quản vị thuốc này nơi khô ráo, trong bình đậy kín cho khỏi mất hương.
ThS. KHÁNH MAI
